21.07.2020 – Społeczeństwa kobiece i męskie
Wymiary (cechy) kultury są to mierzalne aspekty zjawisk, które wyznaczają ważne elementy kultury narodowej i pozawalają określić jej pozycje wobec innych kultur. Wymiar męskość – kobiecość ilustruje stosunki między kobietami i mężczyznami ze względu na ujęcie ich ról społecznych i płciowych i przypisywane im znaczenie. Wymiar ten bada czy w danych społeczeństwie jest widoczny wyraźny podział ról ze względu na płeć (społeczeństwo męskie, czy jest on stosunkowo znikomy (społeczeństwo kobiece).
Wyodrębnienie wymiaru, określonego mianem męskości i kobiecości wynikało z przypisania największej istotności czynnikom “męskim” lub “kobiecym”. Czynniki męskie to zarobki, uznanie, awans czy wyzwanie. Natomiast czynniki kobiece to relacje z przełożonym, współpraca, miejsce zamieszkania czy gwarancja zatrudnienia i związane z tym poczucie bezpieczeństwa.
W kulturach męskich role społeczne są ściśle określone dla każdej płci (w sposób stereotypowy). Od mężczyzn oczekuje się asertywności i osiągania sukcesów, od kobiet natomiast skromności i czułości oraz dbałości o relacje. W kulturach „męskich” ważna jest rywalizacja, osiągnięcia, dopuszcza się konfrontacje i użycie siły.
W społeczeństwach męskich odpowiedzialność, stanowczość i ambicja to cechy wyłącznie męskie. Troskliwość i delikatność to cechy przypisywane kobietom. Ambicje kobiet są powiązane z odnoszeniem sukcesów przez mężczyzn. Emancypacja kobiet nie oznacza równego podziału obowiązków domowych i zawodowych, a jedynie dopuszczenie kobiet do stanowisk zajmowanych wcześniej jedynie przez mężczyzn. W społeczeństwie męskim kobiety są traktowane przedmiotowo, a mężczyźni podmiotowo – oznacza to, że dla każdej z płci są stworzone odmienne normy postępowania i traktowania.
W kulturach męskich dużą wagę przywiązuje się do osiągnięcia sukcesu czy rywalizacji.
Kultury „kobiece” to kultury nastawione na relacje. Ważne są tutaj współpraca, równość, dialog czy opieka nad słabszymi. Unika się konfrontacji, a raczej szuka kompromisu. Ważne są umiejętności interpersonalne, elastyczność i empatia. Unika się konfrontacji, raczej dąży się do tego, by prowadzić dialog. Istotne jest nawiązywanie i utrzymywanie dobrych kontaktów oraz dbanie o przyjazną atmosferę.
W społeczeństwach kobiecych cechy takie jak odpowiedzialność, stanowczość, ambicja, troska i delikatność może cechować zarówno kobiety jak i mężczyzn. Kobiety realizują swoje własne ambicje, dlatego dziewczęta nie kibicują chłopcom, a wspieranie mężów w osiąganiu sukcesów nie jest głównym zajęciem dorosłych kobiet. Obydwie płcie są traktowane podmiotowo i obydwie płcie obowiązują jednakowe standardy, także odnoszące się do norm moralności.
W kulturach kobiecych ważne są relacje interpersonalne i współpraca.
W tych różnych typach kultur odmienne są hierarchie wartości. W męskich chodzi o zdobywanie, osiąganie i wyścig, w kobiecych ważniejsze jest współdziałanie. Ten wymiar generuje często emocje w kontakcie pomiędzy mężczyznami a kobietami na kierowniczych stanowiskach. Zdarza się, że mężczyzna ma trudność w dostosowaniu się do oczekiwań kobiety. Kobieta z kolei może odebrać zachowanie mężczyzny (w zamierzeniu asertywne i „męskie” właśnie) za agresywne.
Kultury kobiece to przede wszystkim kraje Europy Północnej, jak Szwecja, Norwegia, Dania. Kultury męskie to natomiast kraje Bliskiego Wschodu.
Społeczeństwa męskie i kobiece a szkoła
Rozróżnienie na społeczeństwa męskie i kobiece ma wpływ na organizację życia w szkole. W społeczeństwach kobiecych współzawodnictwo nie jest bardzo istotne: normą jest uczeń przeciętny, a uczniowie słabsi także mogą znaleźć uznanie – nie trzeba dążyć do bycia najlepszym. Z tego względu niepowodzenia w szkole są akceptowane i nikt ich nie traktuje jako życiowej porażki, a uczniowie skromnie oceniają swoje osiągnięcia (nie przechwalają się). Nauczyciel jest ceniony za przyjazne nastawienie do uczniów. Program nauczania jest tak skonstruowany, że dziewczynki i chłopcy uczą się tych samych przedmiotów, a małe dzieci są uczone przez przedstawicieli obydwu płci.
W społeczeństwach męskich podstawą doświadczeń i życia szkolnego jest rywalizacja. Normą, do której wszyscy powinni dążyć jest uczeń wzorowy i tylko uczniowie wybitni znajdują uznanie wśród nauczycieli i innych uczniów. Niepowodzenia w szkole są traktowane jak życiowa porażka, a uczniowie przechwalają się odniesionymi przez siebie sukcesami. Nauczyciel jest ceniony za swoje kompetencje, a nie za bycie przyjaznym w stosunku do uczniów. Chłopcy uczą się innych przedmiotów niż dziewczynki. Małe dzieci są uczone przez kobiety.
Rozróżnienie na społeczeństwa męskie i kobiece ma wpływ na organizację życia w szkole. W społeczeństwach kobiecych współzawodnictwo jest mało istotne, akceptowane są niepowodzenia w szkole a uczniowie skromnie oceniają swoje osiągnięcia i nie przechwalają się. W społeczeństwach męskich podstawą życia szkolnego jest rywalizacja. Niepowodzenia w szkole są traktowane jak życiowa porażka, a uczniowie przechwalają się odniesionymi przez siebie sukcesami.
Społeczeństwa męskie i kobiece a miejsce pracy
Pomiędzy społeczeństwem męskim i kobiecym zachodzą także różnice w miejscach pracy. W społeczeństwie kobiecym kierownicy zespołów zarządzając swoimi podwładnymi powinni kierować się intuicją i dążyć do porozumienia, z tego względu konflikty są rozwiązywane na drodze kompromisu i negocjacji. Wynagrodzenia są przyznawane według zasady równości. Preferowane są małe firmy i przedsiębiorstwa. Pracuje się żeby żyć, dlatego wolny czas jest cenniejszy niż dodatkowe wynagrodzenie za nadgodziny. Robienie kariery jest wolnym wyborem dla kobiet i mężczyzn, dzięki czemu na profesjonalnym rynku pracy jest duży udział kobiet.
W społeczeństwie kobiecym konflikty są rozwiązywane na drodze kompromisu i negocjacji, a cechy takie jak odpowiedzialność, stanowczość, ambicja, troska i delikatność mogą cechować zarówno kobiety jak i mężczyzn. Obydwie płcie są traktowane podmiotowo i obydwie płcie obowiązują jednakowe standardy.
W społeczeństwach męskich kultura pracy jest inna, przede wszystkim nie jest nastawiona na kompromis. Menedżerowie powinni być stanowczy i agresywni, a konflikty są rozwiązywane przez konfrontację siły. Wynagrodzenia są ustalane według zasady słuszności: na podstawie osiągnięć, doświadczenia i kompetencji. W społeczeństwach męskich żyje się, aby pracować, dlatego dodatkowe wynagrodzenie jest cenniejsze od wolnego czasu. Robienie kariery jest obowiązkiem mężczyzn, ale wolnym wyborem dla kobiet, dlatego ich udział w profesjonalnym rynku pracy jest niski.
W społeczeństwach męskich kultura pracy jest nastawiona przede wszystkim na konfrontację siły. Cechy takie jak odpowiedzialność, stanowczość i ambicja są przypisywanie wyłącznie mężczyznom.
To czy społeczeństwo jest męskie, czy kobiece wpływa także na kształt rozwiązań politycznych przyjmowanych w państwie. W społeczeństwie kobiecym dąży się do wpierania potrzebujących (społeczeństwa socjalne – powszechnego dobrobytu). Społeczeństwa kobiece są społeczeństwami dopuszczającymi różnorodność, ważne jest poszanowanie innych kultur. W społeczeństwach męskich ideałem jest społeczeństwo wydajności, w którym na wsparcie zasługują najlepsi. Jest to społeczeństwo korygujące, w którym jednostki muszą dążyć do bycia takim jak powszechnie przyjęty wzór do naśladowania.
Wymiar męskość kobiecość jest podobnie jak inne wymiary mierzony na skali od 1 do 120. Wysoki wynik na skali oznacza społeczeństwo męskie, wyniki niski społeczeństwo kobiece. Do społeczeństwo silnie męskich zaliczają się: Japonia (95), Węgry (88), Austria (79), Wenezuela (73). Społeczeństwa najbardziej kobiece to: Szwecja (5), Norwegia (8), Holandia (14), Dania 16. Polska z wynikiem 64 zalicza się do państw męskich. Podobnie wysoki wynik mają Niemcy (66). Pozostałe grupy imigranckie zaliczają się do społeczności kobiecych: Wietnamczycy (40), Rosjanie (36), Ukraińcy (27), Białorusini (20).
Społeczeństwa męski i kobiece na przykładzie wybranych krajów – wysoki wynik oznacza społeczeństwo męskie, wyniki niski społeczeństwo kobiece.
Źródło: opracowanie własne na podstawie https://www.hofstede-insights.com
Z czego wynikają różnice w wymiarze męskość i kobiecość?
Źródła zróżnicowania pomiędzy męskością i kobiecością to:
- historia, tradycja, geografia,
- religia,
- światopogląd,
- system polityczny.
Kultury ulegają zmianom, wpływają na siebie i ewoluują. Dodatkowo – każdy człowiek czerpie z własnej kultury według uznania, dlatego trzeba pamiętać, że „zanurzenie” we własnej kulturze zawsze ma charakter indywidualny.
Bibliografia do cyklu artykułów dotyczących różnic kulturowych:
„Cudzoziemcy w Polsce. Podręcznik dla osób pracujących z imigrantami”, red. M. Budyta-Budzyńska, Caritas Polska, Warszawa 2020
Skrypt na szkolenie „Praca z klientem cudzoziemskim”, A. Kosowicz, Caritas Polska, Warszawa 2020
„Cudzoziemcy w Polsce. Podręcznik dla osób pracujących z imigrantami”, red. M. Nowicka, Warszawa, Caritas Polska, Warszawa 2020
„Międzykulturowość w szkole, Poradnik dla nauczycieli i specjalistów”, Red. Kinga Białek, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2015
„Kultury i organizacje”, G. Hofstede, G. J Hofstede, M. Minkov, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2011
Encyklopedia Zarządzania: https://mfiles.pl
https://mfiles.pl/pl/index.php/R%C3%B3%C5%BCnice_kulturowe
https://mfiles.pl/pl/index.php/Badanie_Geerta_Hofstede
https://www.helixpoland.com.pl/roznice-kulturowe-wg-geerta-hofstede/
