08.09.2020 – Różnice kulturowe: niski lub wysoki kontekst kultury
Kultury, oprócz opisywanych poprzednio różnic można podzielić także na kultury niskiego i wysokiego kontekstu.
W kulturach niskiego kontekstu rozmówca mówi bez ogródek co myśli i czuje oraz swobodnie wypowiada swoje oceny. Komunikat formułowany jest wprost, bez „owijania w bawełnę”. Cała informacja zawarta jest w przekazie a do jego zrozumienia nie potrzeba znajomości okoliczności i kontekstu. Komunikacja jest otwarta i bezpośrednia bez słownego upiększania. Niewiele uwagi poświęca się też mowie ciała. Rozmówcy oszczędnie posługują się mimiką i gestami – to słowa są głównym nośnikiem informacji. To co nie zostało powiedziane nie jest istotne. Komunikacja jest środkiem do wymiany informacji i opinii.
Ważne jest silne przywiązanie do czasu a także oddziela się pracę od relacji międzyludzkich. Komunikaty mogą być zinterpretowane przy użyciu jedynie znaczenia słów (pisemnych lub ustnych). Nadawca wiadomości ponosi odpowiedzialność za to, żeby komunikat był jasny i wyczerpujący.
Kraje z kulturami niskiego kontekstu to, np. Ameryki Północnej: Stany Zjednoczone, Kanada, kraje skandynawskie, Niemcy, Austria, Wielka Brytania czy Szwajcaria.
Również pracując z osobami z takich krajów jak Białoruś, Ukraina czy Kazachstan lepiej stosować komunikaty bezpośrednie. Pracownicy z tych krajów są przyzwyczajeni do prostolinijnych, naturalnych komunikatów. Polecenia służbowe warto komunikować swobodnie, ponieważ próba „owijania w bawełnę” może zostać potraktowana jako nieszczerość.
W miejscu pracy w kulturach niskiego kontekstu stosowana jest komunikacja bezpośrednia, która jest dokładana, precyzyjna, jasna i zrozumiała. Powtórzenia, dodatkowe pytania i doprecyzowania są docenianie i często wykorzystywane.
W kulturach wysokiego kontekstu natomiast komunikowanie się w sposób bezpośredni jest uważane za niedojrzałe i infantylne. Od dorosłego rozmówcy oczekuje się, iż będzie wypowiadał się w sposób zawoalowany i ostrożny. Kultury wysokiego kontekstu wymagają dogłębnego poznania okoliczności i szczegółów sytuacji, by móc zrozumieć przekaz naszego rozmówcy. Informacje w znacznej części zawarte są właśnie w kontekście, dlatego by zrozumieć komunikat, trzeba dobrze znać kontekst. W tych kulturach dobre wychowanie wymaga, by mówić w sposób zawoalowany, „na około”, przekaz wprost jest interpretowany jako przejaw złego zachowania.
Interpretacja komunikatów odbywa się nie tyle na poziomie znaczenia słów, co za pośrednictwem tonu głosu, gestu, ciszy lub domniemanego rozumienia oraz kontekstu całej sytuacji. Ludzie posługują się często językiem ciała: gestami i mimiką twarzy. Komunikacja werbalna ma mniejsze znaczenie niż komunikacja niewerbalna – ważny jest kontekst sytuacyjny i wzajemne relacje. Omawiane sprawy są często naświetlane z różnych stron i komunikowane drogą okrężną a komunikacja jest uważana za sztukę. Aby zrozumieć intencje rozmówcy trzeba znać kontekst czy też normy kulturowe.
Komunikaty pośrednie lepiej sprawdzą się w komunikacji z osobami z Chin, Japonii czy Indonezji.
Osoby z kultury wysokiego kontekstu porozumiewają się w sposób aluzyjny, dużą wagę przykłada się do mowy ciała, ponieważ rozmówcy posługują się w znacznym stopniu sygnałami niewerbalnymi. Komunikacja opiera się na uważnym dobieraniu i ważeniu słów, bezpośredniość oraz wyrażanie odmiennej opinii są niemile widziane. Rozmówcy polegają bardziej na intuicji i zaufaniu niż na faktach i statystykach.
Kultury wysokiego kontekstu to kraje Bliskiego Wschodu, a także południowo-wschodniej Azji i kraje śródziemnomorskie.
W miejscu pracy w kulturach wysokiego kontekstu stosowana jest komunikacja pośrednia, gdzie komunikaty są bardziej wyrafinowane, wymyślne, zawierające niuanse i mało precyzyjne. Niektóre polecenia mogą być wyrażone niejasno, istnieje potrzeba „czytania między wierszami”.
Wymiar kulturowy związany z wysoki i niskim kontekstem jest bardzo ważny, ponieważ rozmowa osób z kultur z różnych kontekstów może łatwo prowadzić do błędnej interpretacji intencji drugiej osoby: szczerość i bezpośredniość może być odebrana jako brak szacunku i taktu, natomiast przekaz nie wprost, w intencji mówiącego świadczący o uprzejmości, może zostać odebrany jako kluczenie i krętactwo.
Kultury niskiego kontekstu to najczęściej kultury indywidualistyczne, natomiast kultury wysokiego kontekstu – kultury kolektywistyczne. Dlatego też w kulturze niskiego kontekstu treści są wyrażane indywidualnie a przedstawiciele tej kultury są indywidualistami – są zdani są na siebie i za siebie odpowiedzialni. Kultury wysokiego kontekstu natomiast treści kulturowe mają zapisane w zwyczajach grupy, wyraźnie oddziela się swoich od obcych, jest też obowiązek przestrzegania zasad postępowania przyjętych przez grupę – „utrata twarzy” przez jednostkę jest równocześnie kompromitacją grupy. Komunikowanie jest w dużym stopniu oparte na intuicji.
Dla osób z kultur niskiego kontekstu osoby reprezentujące kulturę wysokiego kontekstu mogą być uważane za podejrzliwe, nieszczere i przebiegłe.
Dla Polaków znacznie bliższa jest kultura niskiego kontekstu. Aby zrozumieć osoby pochodzące z kultur wysokiego kontekstu trzeba mieć świadomość, że musimy myśleć znacznie szerzej, uwzględniając wartości i tradycje z kraju pochodzenia rozmówcy. Przykładowo – jeśli Japończyk mówi, że „weźmie daną kwestię pod rozwagę” nie oznacza to, że się z nami zgadza. Jest to po prostu grzeczny sposób na to, by powiedzieć „nie”. Nie należy go wówczas przekonywać do swoich pomysłów. Jeśli zaś nie chcemy zgodzić się na jakąś propozycję również nie powinniśmy odmawiać w sposób bezpośredni, tak jak w rozmowie z przedstawicielem kultury niskiego kontekstu, bo zostanie to odczytane jako zachowanie niegrzeczne.
Bibliografia:
„Cudzoziemcy w Polsce. Podręcznik dla osób pracujących z imigrantami”, red. M. Budyta-Budzyńska, Caritas Polska, Warszawa 2020
Skrypt na szkolenie „Praca z klientem cudzoziemskim”, A. Kosowicz, Caritas Polska, Warszawa 2020
